„Mowa – ręka, ręka – Mowa”
Aby dziecko pięknie rozwijało swoją mowę, należy ćwiczyć sprawność dłoni. Otóż w strukturze mózgu pola ruchowe ręki sąsiadują z polami, które odpowiedzialne są za ruchy narządów mowy. Motoryka mała to wykonywanie precyzyjnych ruchów dłonią i palcami, a podczas mowy narządy artykulacyjne również muszą wykonywać bardzo precyzyjne ruchy,
tak by artykułowana głoska wybrzmiewała poprawnie. Wobec tego usprawnianie dłoni dziecka wpływa na usprawnianie mowy. Dlatego właśnie logopedzi tak cenią sobie różnorodne zabawy paluszkowe.
Jak stymulować sprawność dłoni?
- mieszanie i przesypywanie piasku
- lepienie z plasteliny, wałkowanie, ugniatanie
- nawlekanie koralików
- wydzieranie, wycinanie
- malowanie i kolorowanie
- zapinanie i odpinanie guzików
- odkręcanie i zakręcanie nakrętek
- przyczepianie spinaczy do bielizny.
Dłonie dziecka można usprawniać w zasadzie już od urodzenia poprzez masażyki, zabawy paluszkowe czy dotykanie różnych faktur.
Rodzicu pamiętaj!, że dziecko może usprawniać swoje dłonie podczas codziennych
czynności samoobsługowych np. jedzenia, ubierania się czy mycia. Dlatego tak ważne jest to, by dać dziecku przestrzeń, aby mogło wykonywać te czynności samodzielnie. Nie wyręczajmy w tym dzieci! Bawcie się z nimi tak, by angażować motorykę małą.
Przykładowe ćwiczenia do realizacji w domu:
- a) ćwiczenia oddechowe:
Uwaga! Ćwiczeń oddechowych nie należy prowadzić przez długi czas, by nie doszło do hiperwentylacji.
– „gruby miś” – nadymanie policzków, „chudy zajączek” wciąganie policzków;
– wznoszenie się na palcach stóp w fazie wdechu i opadanie na całe stopy w fazie wydechu;
– „spacer po łące” – dziecko wyobraża sobie, że jest na łące. Podchodzi do każdego kwiatka, wącha go – wciąga powietrze nosem, zatrzymuje wdech (by zapamiętać piękny zapach) i wypuszcza powietrze ustami; ! można wzbogacić to ćwiczenie wykorzystując prawdziwe kwiaty lub kwiaty zrobione z bibuły;
– naśladowanie balonika – wciąganie powietrza nosem, wypuszczanie ustami z jednoczesnym odgłosem „ssss”. A następnie nadmuchiwanie balonika;
– dmuchanie przez słomkę;
– gra w piłkę – wykorzystujemy piłeczkę pingpongową i urządzamy mecz piłki nożnej. Dmuchamy piłeczką do bramki przeciwnika;
– puszczanie baniek mydlanych;
– „huśtawka’’ – dziecko leży na podłodze, na brzuchu kładziemy zabawkę, w czasie wdechu zabawka unosi się, przy wydechu zabawka opada. Wdech i wydech muszą być równomierne i powolne z chwilowym zatrzymaniem powietrza między wdechem a wydechem;
– wykorzystywanie, np. gwizdków.
- b) ćwiczenia warg:
– udajemy konika, który zmęczony przyjechał do stadniny – parkanie;
– przesyłamy buziaczki do wszystkich uczestników zajęć – cmokanie;
– konkurs na najśmieszniejszą minę;
– szybkie zmienianie układu ust „ryjek” – „uśmiech”;
- c) ćwiczenia podniebienie miękkiego:
– wdychanie i wydychanie powietrza przez nos;
– wypowiadanie sylaby apa z przedłużeniem momentu zwarcia warg;
– wypowiadanie sylab ap, op, ep, yp, up z przedłużeniem zwarcia warg;
– ćwiczenia z rurką (przenoszenie kawałków papieru);
– kaszlanie przy wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej języku;
– energiczne wymawianie par sylab: uk-ku, ug-gu, ok.-ko, og-go, uku-ugu, oko-ogo;
– ziewanie – konkurs na najbardziej zmęczonego przedszkolaka, kto dłużej będzie ziewać.
- d) ćwiczenia żuchwy:
Uwaga! Przed rozpoczęciem ćwiczeń żuchwy należy zrobić masażyk twarzy. Rozgrzać mięśnie i przyczepy, by uniknąć wypadnięcia żuchwy.
– opuszczanie i unoszenie żuchwy ku górze;
– wykonywanie ruchów poziomych, raz z wargami rozchylonymi, raz z zamkniętymi;
– ruchy do przodu i do tyłu.
Nie wyręczaj dziecka w mówieniu. Nie przerywaj mu.
Jeśli ma trudność z wypowiedzeniem wyrazu, pozwól mu spokojnie dokończyć, po czym powiedz ten wyraz jeszcze raz – poprawnie.
Nie śmiej się z jego wypowiedzi. Nie krzycz, jeśli jest niezrozumiała. Nie uciszaj.
To może wywołać zniechęcenie do mówienia.
Nie poprawiaj uporczywie każdego słowa i każdej niegramatycznej wypowiedzi dziecka.
Ważne, aby dziecko miało kontakt z innymi dziećmi i dorosłymi – to wzmocni w nim potrzebę komunikowania się.
Nie wymagaj od dziecka, aby wymawiało głoski, na które rozwojowo nie jest jeszcze gotowe. Często mówimy do dziecka 3- 4letniego: powiedz 'r’, 'er’, rower, czapka, szałas. Jeśli ani głoska R ani sz, ż, cz, dż nie występują samoistnie w tym wieku, oznacza, że trzeba poczekać, bo nasza pociecha ma jeszcze czas do 5- 6 roku życia, a wywoływanie tzw. trudnych głosek bez przygotowania aparatu mowy może prowadzić do zniekształceń w wymowie np. pojawić się R francuskie.